بابونه گیاهی محبوب با فواید فرآوان

"بابونه"  یک گیاه دارویی محبوب است که در طول تاریخ به عنوان یک درمان سنتی مورد استفاده قرار گرفته است.

این گیاه برای درمان بسیاری از بیماری‌ها از جمله دیابت، افسردگی، فشار خون سودمند است؛ در این مقاله به خواص مختلف و متنوع بابونه پرداخته‌ایم با ما تا اخر این مطلب همراه باشید

بابونه در انواع مختلفی شامل بابونه آلمانی (ماتریکاریا رقدریتا) و بابونه رومی (کامومیلا رقدریتا) وجود دارد. این گیاه دارای خواص ضد التهابی، ضد اسپاسم، آرامش‌بخش و ضد بیخوابی است که به آن خواص دیگری نیز نسبت داده می‌شود.

در زبان فارسی آن را بابونه یا "کلنجه" می‌نامند و در زبان عربی نام آن بابونج و بابونک ذکر شده است.

این گیاه چندین نوع دارد و رنگ گل انواع مختلف آن، متفاوت و به‌رنگ‌های زرد، سفید و ارغوانی است. زمان برداشت و جمع‌آوری این گیاه، فصل بهار است و گیاه بومی آسیا، اروپا و شمال افریقاست.

بابونه گیاهی است دائمی و کوچک، به‌ارتفاع تقریباً 30 سانتی‌متر، دارای بویی معطر که در چمن‌زارها و زمین‌های شنی می‌روید.

انواع بابونه در جهان

انواع معروف بابونه به‌نام‌های بابونه زرد، بابونه شیرازی، بابونه دشتی، بابونه معطر (آلمانی) و بابونه رومی شهرت دارند.

دو نوع معروف بابونه که بیشتر در ایران می‌روید، شامل بابونه دشتی و بابونه شیرازی است؛ بابونه دشتی که گل‌های لوله‌ای زردرنگ در وسط دارد به‌صورت علف هرز و در اکثر نقاط ایران می‌روید اما بابونه شیرازی گیاهی علفی، یک‌ساله، با ساقه و برگ‌های منشعب و دارای گل‌های سفید کناری و گل‌های زرد میانی است که عمدتاً در مناطق جنوبی ایران یافت و کشت می‌شود.

لینک خرید انجیر خشک

کاربرد انواع بابونه

• بابونه شیرازی؛ این گیاه در غرب و جنوب غربی ایران و عراق، ترکیه و هند رویش دارد. از آن در درمان بیماری‌های مختلف از جمله اختلالات عصبی، اختلالات گوارشی، مشکلات قاعدگی، بیماری‌های پوستی، ورم ملتحمه و نقرس استفاده می‎شود.
• بابونه معطر، این گیاه در تمام اروپا و ترکیه و شمال عراق می‌روید؛ در ایران نیز به‌صورت کاشته‌شده دیده می‌شود؛ کاربرد آن برای رفع برونشیت، تب، سرماخوردگی، التهاب دهان و گلو و کمک به درمان زخم‌ها و سوختگی‌هاست.
• بابونه دشتی؛ در تمام نقاط ایران پراکنده است و در تمام نقاط کره زمین رویش دارد. اطلاعات کاملی از موارد مصرف آن که به‌صورت علف هرز می‌روید، وجود ندارد و تنها در یک مطالعه حیوانی، اثربخشی عصاره آن به‌عنوان دارویی روی زخم موش‌ها ثابت شده است.
• بابونه رومی در اروپا و آرژانتین رویش دارد؛ در ایران به‌صورت بومی وجود ندارد اما به‌ندرت کاشته می‌شود. ابن‌سینا و ابن‌بیطار در کتاب‌های خود، مصارف بابونه شیرازی و بابونه رومی را یکسان دانسته‌اند.

ترکیبات بابونه

ترکیبات مغذی بابونه شامل درشت‌مغذی‌هایی مانند کربوهیدرات‌ها، پروتئین، چربی و فیبر است. این گیاه حاوی مواد مغذی مانند ویتامین C، کلسیم، مس، روی و آهن است که برای بدن ضروری هستند.

خواص بابونه

 بابونه دارای خواص درمانی زیادی است؛ در گذشته صرفاً از  بابونه برای مصارف درمانی استفاده می‌شد اما امروزه از عصاره این گیاه نیز در صنایع داروسازی، آرایشی، بهداشتی و غذایی به طور وسیعی استفاده می‌شود.

خواص ضدالتهابی بابونه

یکی از مهمترین خصوصیات بابونه، خاصیت ضد التهابی آن است. عصاره بابونه می‌تواند به بهبود التهاب‌های پوستی مانند آکنه، زخم‌های زخمی و خارش کمک کند. همچنین، استفاده از بابونه در طب سنتی به منظور بهبود عوارض التهابی مانند درد و التهاب مفاصل نیز رواج دارد.

خواص ضدمیکروبی بابونه

تحقیقات نشان داده که عصاره بابونه روی برخی گونه‌های باکتریایی به خصوص باکتری‌های گرم‌مثبت، فعالیت قابل توجهی دارد همچنین در مطالعه‌ای دیگر، فعالیت ضدقارچی گیاه بابونه مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که اسانس بابونه و ترکیبات آن اثر گسترده‌ای بر علیه یک قارچ آلوده‌کننده مواد غذایی به نام "آسپرژیلوس فلاووس" دارد.

خواص بابونه برای گوارش

بابونه دارای خواص زیادی برای بهبود عملکرد دستگاه گوارش است.

بابونه خواص ضد اسپاسمی هم دارد؛ ماده‌های فعال موجود در بابونه می‌توانند به کاهش اسپاسم‌های عضلانی مانند درد‌های شکمی و عضلانی کمک کنند.

خواص آرامش بخش بابونه

بابونه همچنین معروف به خواص آرامش بخش خود است. مصرف چای بابونه می‌تواند به کاهش استرس، اضطراب و بهبود کیفیت خواب کمک کند. این گیاه می‌تواند به عنوان یک آرامش‌بخش طبیعی بدون اثرات جانبی مصرف شود.

خواص بابونه برای درمان زخم معده

بابونه تأثیر زیادی در بهبود زخم معده دارد. این گیاه برای درمان ورم معده مفید است.

مصرف دمنوش بابونه در بیمارانی که از حالت تهوع صبحگاهی ناشی از ضعف هضم رنج می‌برند باعث  کاهش علائم آن و بهبود وضعیت هضم می‌شود.

خواص بابونه برای اسهال

گیاه بابونه برای درمان اسهال بسیار مفید است. عصاره بابونه یا مصرف دمنوش آن باعث کاهش اسهال و تجمع مایعات در روده می‌شود.

خواص ضدسرطانی بابونه

در طی یک تحقیقات ، نتایج بررسی نشان داده که این ماده تأثیرات ضد التهابی و ضدسرطانی دارد.

مطالعات همچنین اثرات مفید گیاه بابونه را بر جلوگیری از سرطان سینه در زنان نشان داده است. این مطالعات که روی سرطان سینه انجام شد ثابت کرد که عصاره گیاه بابونه اثرات قابل توجه ضدتهاجمی و ضدتکثیری در بیماران سرطانی دارد.

تأثیر بابونه برای درمان افسردگی

بابونه یکی از گیاهان گلدار است که در سنت‌های طب سنتی برای درمان مختلف به کار می‌رود. اما در مورد تأثیر بابونه بر روی افسردگی، تحقیقات علمی کاملی وجود ندارد و اثرات آن همچنان مورد بحث قرار دارد. در بررسی‌هایی که انجام شده است، برخی مطالعات نشان می‌دهند که بابونه می‌تواند یک تأثیر آرام‌بخش داشته باشد و کمک به کاهش استرس و اضطراب کند.

بابونه برای پیشگیری از آلزایمر

عصاره بابونه اثرات محافظت‌کننده قابل ملاحظه‌ای در برابر تخریب حافظه نشان داده است که عصاره بابونه قادر است از از دست دادن حافظه جلوگیری کرده و برای بیماران مبتلا به بیماری آلزایمر و اختلالات رفتاری مفید باشد.

خواص بابونه برای دیابت

بابونه می‌تواند در کنترل سطح قند خون در بیماران دیابتی مفید باشد. برخی تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف بابونه می‌تواند به کاهش سطح قند خون و همچنین بهبود عملکرد اینسولین در بیماران دیابتی کمک کند. همچنین، بابونه دارای خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی است که می‌تواند در کاهش عوارض دیابتی مانند آسیب به عروق و اعصاب کمک کند. با این حال، باید توجه داشت که بابونه نباید به عنوان یک درمان اصلی برای دیابت استفاده شود و باید به همراه درمان‌های دیگر مورد استفاده قرار گیرد. همچنین، قبل از استفاده از بابونه بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا از عوارض جانبی و تداخل با داروهای دیگر جلوگیری شود..

مصرف روزانه چای بابونه همراه با غذا به پیشگیری از پیشرفت عوارض دیابت کمک می‌کند.

خواص آنتی‌اکسیدانی بابونه

رادیکال‌های آزاد موادی هستند که با ایجاد ترکیبات سمی می‌توانند منجر به اثرات نامطلوب از قبیل بیماری‌های التهابی، دیابت، ایسکمی قلبی و مغزی، سرطان، نقص ایمنی و پیری در بدن انسان شوند‌. از این رو استفاده از آنتی‌اکسیدانها به منظور کند و متوقف کردن فعالیت این رادیکال‌های آزاد ضروری به نظر می‌رسد. در یک مطالعه فعالیت آنتی‌اکسیدانی بابونه مورد بررسی قرار گرفت و نتایج نشان داد که عصاره این گیاه خواص آنتی‌اکسیدانی قوی دارد.

خواص بابونه برای درمان زخم‌ها

استفاده از فرآورده‌های گیاهی در درمان انواع زخمها از جمله بریدگی‌ها و سوختگی‌ها در بسیاری از کشورها از جمله کشور ما سابقه دیرینه دارد.  داروهای دارای اثرات ضدالتهابی، ضدباکتریایی و فعالیت آنتی‌اکسیدانی، گزینه‌های مناسبی برای ترمیم زخم محسوب می‌شوند و ترکیبات موجود در عصاره بابونه، همه اثرات مذکور را داراست و توان بالای آن در ترمیم برخی از انواع زخم‌ها، قبلاً گزارش شده است.

خواص بابونه برای زنان

بابونه می‌تواند برای زنان در بسیاری از موارد مفید باشد. این گیاه دارای خواص ضد التهابی، ضد اضطراب و ضد استرس است که می‌تواند در کاهش عوارض پیش‌روی زنان مانند درد قاعدگی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک و همچنین کاهش اضطراب و استرس مرتبط با دوران قاعدگی و یائسگی کمک کند. همچنین، بابونه می‌تواند بهبود خواب و کاهش اختلالات خواب در زنان کمک کند. با این حال، باید توجه داشت که باید قبل از استفاده از بابونه بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا از عوارض جانبی و تداخل با داروهای دیگر جلوگیری شود.

خواص بابونه برای قاعدگی و تنبلی تخمدان

بابونه می‌تواند در کاهش درد قاعدگی و تسکین علائم قاعدگی مفید باشد. این گیاه دارای خواص ضد التهابی و ضد اسپاسم است که می‌تواند در کاهش درد قاعدگی و تسکین علائمی مانند سردرد، تهوع، استفراغ و خستگی کمک کند. همچنین، بابونه می‌تواند در کاهش تنش و اضطراب قبل از قاعدگی کمک کند و بهبود خلق و خوی زنان در این دوره را فراهم کند.

تخمدان پلی کیستیک یکی از شایع‌ترین علل ناباروری بانوان جوان ایرانی است. از آنجا که گل بابونه دارای ماده‌ای به نام "فیتو‌استروژن" است می‌تواند به کاهش علایم بیماری و کاهش کیست تخمدان‌ها کمک شایانی کند. فیتواستروژن‌ها ترکیباتی گیاهی هستند که به طور طبیعی در گیاهان از جمله بابونه وجود دارند و عملکرد هورمون‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند و به همین دلیل در درمان بیماری‌های زنان نقش مهمی ایفا می‌کنند.

خواص بابونه برای مردان

بابونه نیز می‌تواند برای مردان مفید باشد. این گیاه دارای خاصیت ضد التهابی و ضد اسپاسم است که می‌تواند در کاهش درد عضلانی و تسکین علائمی مانند سردرد، تنگی نفس و خستگی کمک کند. همچنین، بابونه می‌تواند بهبود خواب و کاهش اضطراب و استرس را فراهم کند.

مصرف بابونه برای تقویت سلامت جنسی مردان مؤثر است. وجود آنتی‌اکسیدان‌ها در بابونه باعث افزایش تعداد اسپرم‌ها می‌شود.

خواص بابونه برای درمان سرماخوردگی

استنشاق رایحه‌ چای بابونه به پاکسازی سینوس‌های گرفته و تسکین علائم سرماخوردگی کمک می‌کند. علت این موضوع این است که چای بابونه فواید ضدالتهابی و تسکین‌دهنده دارد.

خاصیت بابونه برای بیماری‌های قلبی

بابونه سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هایی است که به حفظ سلامت قلب کمک می‌کند؛ این گیاه همچنین به دلیل کمک به کاهش کلسترول خون، منجر به بهبود عملکرد قلب و عروق می‌شود.

بابونه برای میگرن و سردرد

میگرن سردرد شدید ومزمنی است که می‌تواند بصورت ضربه وتپش در سر رخ دهد اما با این حال هنوز درمان قطعی برای این سردرد مزمن وجود ندارد و درمان‌های موجود نیز صرفاً در پیشگیری و کنترل میگرن اثربخشند. یکی از راهکارهای کاهش میگرن، استفاده موضعی از روغن بابونه است. مطالعات صورت گرفته بیانگر آن است که پلی‌فنول‌های بابونه می‌توانند التهاب را در واحدهای عصبی در محل درد ناشی از میگرون کاهش دهند.

خواص بابونه برای رحم

بابونه می‌تواند به عنوان یک داروی گیاهی برای بهبود وضعیت رحم مفید باشد. این گیاه دارای خواص ضد التهابی و ضد اسپاسم است که می‌تواند در کاهش درد و التهاب‌های رحم کمک کند. همچنین، بابونه می‌تواند بهبود عملکرد رحم و تنظیم دوره‌های قاعدگی را فراهم کند. با این حال، باید توجه داشت که باید قبل از استفاده از بابونه بهتر است با پزشک خود مشورت کنید تا از عوارض جانبی و تداخل با داروهای دیگر جلوگیری شود.

سایر فواید بابونه

بابونه علاوه بر خواص ذکر شده، خاصیت‌های اثبات شده دیگری دارد؛ از جمله این خواص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد‌:

- ادرارآور و قاعده‌آور است.

- تسکین‌دهنده دردهای عضلانی است.

- تب‌بر و تسکین‌دهنده درد است.

- درمان‌کننده بی‌اشتهایی است.

- اعصاب و قوای جنسی راتقویت می‌کند.

- به دلیل دارا بودن خواص آنتی‌اکسیدانی روند پیری و چروک شدن پوست را به تأخیر می‌اندازد.

- شوره سر را درمان می‌کند.

- برای حفظ شادابی مو و روشن شدن شدن رنگ آن کاربرد دارد.

- به دلیل خواص ضدالتهابی برای مبتلایان نقرس مفید است.

- برای درمان نفخ مورداستفاده قرار می‌گیرد.

- روغن بابونه به صورت موضعی و مصرف دمنوش خوراکی آن برای درمان ورم مفاصل و کمردرد مفید است.

- مصرف بابونه باعث تقویت سیستم ایمنی شده و به مبارزه با عفونت‌های سرماخوردگی کمک می‌کند.

چای بابونه

چای بابونه یکی از نوشیدنی‌های محبوب جهان است؛ برآورد می‌شود که روزانه یک میلیون فنجان دمنوش یا چای بابونه در جهان استفاده می‎شود.

طرز تهیه چای بابونه

دمنوش یا چای بابونه از دم کردن یک تا دو قاشق گل بابونه خشک در یک لیوان آب حاصل می‌شود. برای این کار باید یک قاشق بابونه خشک را در فنجان آب گرم بریزید و درب آن را ببندید. 10 دقیقه زمان کافی است که چای بابونه دم بکشد و آماده مصرف شود همچنین می‌توانید مقداری از بابونه خشک را در قوری بریزید و پس از جوش‌آمدن آب به روش سنتی، چای را دم کنید.

طرز تهیه روغن بابونه

برای تهیه روغن بابونه باید 25 گرم گل خشک بابونه را در 125 گرم زوغن زیتون مخلوط کرده و یک و نیم ساعت روی آتش داغ کنید. بعد آن را در ظرف سربسته ریخته و به شدت تکان داده و صافش کنید. سپس به صاف شده آن 10 گرم کافور اضافه کنید.

بابونه در طب سنتی

گیاه بابونه در طب سنتی ایران بسیار محبوب است .

طبع بابونه، گرم و خشک است و از منظر طب سنتی، خاصیت آن تحلیل‌برنده اورام بارده، خشک‌کننده و مالیدن آن روی بدن برای تب و لزرهای بلغمی و سوادوی مفید است.

جوشانده یا خیسانده گل بابونه مقوی بدن و به خصوص معده است؛ نفخ معده و روده را از میان می‌برد؛ دمنوش آن برای میگرن و سردرد مفید است. خاصیت ضدتشنجی دارد.

روغن بابونه برای کاهش ورم ملتحمه چشم، سایر ورم‌ها، معالجه روماتیسم و دردهای عصبی و نقرس مفید است.

ابن سینا به خواص این گیاه برای بهبود جوشها، ورمها، بهبود تب‌ها و مشکلات گوارشی اشاره کرده است؛ بنا به اعتقاد ابن سینا، به علت خاصیت سست‌کنندگی بابونه، این گیاه تسکین‌دهنده ورم‌های حاره است و باعث تقویت اعصاب می‌شود. بهترین دارو برای رفع خستگی است و برای سردردهای بارد و تخلیه عفونت‌های سر مفید است.

نشستن در جوشانده بابونه برای کاهش دردهای زایمان مفید است و ضماد آن برای کبد سودمند است.

چکاندن قطره بابونه برای کاهش گوش درد و سنگینی گوش مفید است.

چکاندن روغن بابونه داخل بینی باعث بهبود کیفیت خواب در سالمندان می‌شود.

دهانشویه بابونه می‌تواند در کاهش التهاب لثه‌ها و عفونت‌های دهانی مفید باشد.

مضرات بابونه در طب سنتی

بابونه مضر طحال است که مصلح آن کرفس است؛ این گیاه برای حلق مضر است و به عنوان مصلح آن از عسل و شربت انار استفاده می‌‎شود.

میزان مصرف بابونه

هر یک از افراد می‌توانند روزانه یک فنجان بابونه مصرف کنند.

عوارض جانبی بابونه

واکنش آلرژیک، تهوع و استفراغ می‌تواند از عوارض مصرف بیش از حد بابونه باشد.

موارد منع مصرف بابونه

مصرف بابونه در افراد مبتلا به آسم و آلرژی باید با احتیاط انجام شود همچنین مصرف آن در دوران بارداری توصیه نمی‌شود و در دوران شیردهی نیز باید با احتیاط و به مقدار کم مصرف شود.

تداخلات دارویی بابونه

مصرف همزمان بابونه با داروهای ضدانعقادی نظیر "وارفارین" می‌تواند اثر این داروها را افزایش دهد و بنابراین باید با احتیاط مصرف شود.

بابونه می‌تواند برای مصرف‌کنندگان آسپرین، داروهای رقیق‌کننده خون، ایبوپروفن، حساسیت‌زا باشد. 

نسخه‌های خانگی برای درمان بیماری‌ها با بابونه

ترکیب بابونه و عسل یک ترکیب بسیار مقوی برای تقویت سیستم ایمنی بدن است. عسل دارای آنتی‌اکسیدان است و مصرف روزانه آن می‌تواند در درازمدت برای تقویت سیستم ایمنی مفید باشد و به همین دلیل است که عسل به عنوان یکی از بهترین مواد غذایی تقویت‌کننده سیستم ایمنی شناخته شده است. بنابراین ترکیب آن با بابونه که سرشار از آنتی‌اکسیدان‌هاست می‌تواند به ارتقای سیستم ایمنی بدن کمک شایانی کند.

به این منظور، مقداری از بابونه خشک را در قوری بریزید و پس از جوش‌آمدن آب، آن را مانند چای دم کنید؛ سپس به آن یک قاشق عسل اضافه و آن را میل کنید. این ترکیب می‌تواند به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک شایانی کند.

روغن بابونه برای درمان دردها

برای رفع سردرد به خصوص سردردهای میگرنی، پیشانی و ناحیه گیجگاهی را با روغن بابونه ماساژ دهید. این کار را هر روز تکرار کنید تا نتیجه خوبی حاصل شود.

در صورتی که مبتلا به بدن‌دردو درد مفاصل هستید؛ روغن بابونه را در ظرفی گرم کرده و در هر روز هر هشت ساعت یکبار، آن را روی محل درد بمالید.

در صورتی که گوش‌درد و یا سنگینی گوش دارید، قطره بابونه را در داخل گوش خود بچکانید.

خواص انجیر

تعبیر خواب انجیر