کنجد، این دانه کوچک و خوش‌طعم، که از دیرباز در سفره ایرانی‌ها جایگاه ویژه‌ای داشته، سرشار از فواید و خواص بی‌نظیری است که آن را به یک ماده غذایی ارزشمند تبدیل می‌کند. در این مقاله قصد داریم به بررسی خواص شگفت‌انگیز کنجد برای سلامتی و زیبایی بپردازیم و به شما بگوییم که چگونه می‌توانید از این گنجینه مغذی در رژیم غذایی خود استفاده کنید.

تاریخچه کنجد چیست ؟

که با نام‌های سمسم و جلجلان نیز شناخته می‌شود، گیاهی با دانه‌های ریز و روغنی است که از دیرباز در آشپزی و طب سنتی مورد استفاده قرار می‌گرفته است. منشا دقیق کنجد مشخص نیست، اما شواهد نشان می‌دهد که زادگاه آن در منطقه‌ای بین آفریقا و آسیا بوده است.

آفریقا: شواهد باستان‌شناسی حاکی از آن است که کنجد در مصر باستان، حدود 3000 سال قبل از میلاد کشت می‌شده است. 

آسیا: کنجد در هندوستان نیز از دوران باستان مورد استفاده قرار می‌گرفته است و در متون آیورودا به عنوان یک گیاه دارویی با خواص متعدد ذکر شده است.

خاورمیانه: کنجد در خاورمیانه نیز از دیرباز به عنوان یک منبع غذایی مهم کشت می‌شده است و در حال حاضر نیز یکی از مواد اصلی در آشپزی این منطقه است. امروزه کنجد در بسیاری از نقاط جهان کشت می‌شود و چین، هند، میانمار و تانزانیا بزرگترین تولیدکنندگان آن هستند.

انواع کنجد

دو نوع اصلی کنجد وجود دارد: 

کنجد سفید: این نوع کنجد رایج‌ترین نوع است و دانه‌های آن به رنگ سفید یا کرمی هستند. 

کنجد سیاه: دانه‌های این نوع کنجد به رنگ سیاه یا قهوه‌ای تیره هستند و طعم قوی‌تر و تلخ‌تری نسبت به کنجد سفید دارند. علاوه بر این دو نوع اصلی، انواع دیگری از کنجد نیز وجود دارد که کمتر رایج هستند، مانند کنجد طلایی و کنجد قرمز. هر نوع کنجد خواص و فواید منحصر به فرد خود را دارد. به عنوان مثال، کنجد سیاه به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان‌های بیشتر، فواید بیشتری برای سلامتی دارد. در آشپزی، از هر دو نوع کنجد سفید و سیاه می‌توان استفاده کرد. کنجد سفید طعم ملایمی دارد و به عنوان چاشنی یا در تهیه نان، شیرینی و سالاد استفاده می‌شود. کنجد سیاه طعم قوی‌تری دارد و اغلب به عنوان تزیین غذا یا در تهیه سس و ترشی استفاده می‌شود

ارزش غذایی کنجد: کنجد یک ابرغذا است که به دلیل ارزش غذایی بالا و فواید متعدد برای سلامتی شناخته شده است. در ادامه به برخی از مهم‌ترین مواد مغذی موجود در کنجد اشاره می‌کنیم:

ویتامین‌های کنجد: 

ویتامین B1 (تیامین): برای عملکرد صحیح سیستم عصبی و متابولیسم انرژی ضروری است.

ویتامین B2 (ریبوفلاوین): به سلامت پوست، چشم‌ها و سیستم عصبی کمک می‌کند.

ویتامین B3 (نیاسین): به متابولیسم چربی‌ها و قندها کمک می‌کند و در سلامت پوست و سیستم عصبی نقش دارد. 

ویتامین B6: در عملکرد سیستم ایمنی بدن و متابولیسم پروتئین‌ها نقش دارد. 

ویتامین E: یک آنتی‌اکسیدان قوی است که از سلول‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کند.

ویتامین K: برای انعقاد خون و سلامت استخوان‌ها ضروری است.

مواد معدنی کنجد: 

کلسیم: برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری است. 

منیزیم: در عملکرد عضلات و اعصاب نقش دارد و به تنظیم قند خون کمک می‌کند. 

آهن: برای حمل اکسیژن در بدن ضروری است. 

فسفر: برای سلامت استخوان‌ها، دندان‌ها و عضلات ضروری است. 

مس: در عملکرد سیستم ایمنی بدن و متابولیسم انرژی نقش دارد. 

منگنز: به متابولیسم استخوان‌ها، تولید انرژی و عملکرد آنتی‌اکسیدان‌ها کمک می‌کند.

سلنیوم: یک آنتی‌اکسیدان قوی است که از سلول‌ها در برابر آسیب محافظت می‌کند.

آنتی‌اکسیدان‌ها: کنجد منبع غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها، از جمله لیگنان‌ها، سسامول و ویتامین E است. آنتی‌اکسیدان‌ها به محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب ناشی از رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند. رادیکال‌های آزاد مولکول‌هایی ناپایدار هستند که می‌توانند به سلول‌ها آسیب برسانند و منجر به بیماری‌هایی مانند سرطان، بیماری‌های قلبی و پیری زودرس شوند.

فیبر: کنجد منبع خوبی از فیبر است، که به هضم غذا، تنظیم قند خون و احساس سیری کمک می‌کند.

چربی‌های سالم: کنجد حاوی چربی‌های سالم، از جمله چربی‌های غیراشباع چندگانه و چربی‌های تک‌اشباعی است. این چربی‌ها برای سلامت قلب، مغز و پوست مفید هستند.

پروتئین: کنجد منبع خوبی از پروتئین گیاهی است که برای ساخت و ترمیم بافت‌ها ضروری است. همانطور که مشاهده می‌کنید، کنجد یک غذای بسیار مغذی است که می‌تواند فواید زیادی برای سلامتی شما داشته باشد.

طبع کنجد :

کنجد طبعی گرم و تر دارد. این بدان معناست که می‌تواند به گرم شدن بدن و افزایش رطوبت آن کمک کند. 

مصرف کنجد برای افرادی که مزاج سرد دارند، بسیار مفید است و می‌تواند به رفع مشکلات ناشی از سردی مزاج مانند کم‌خونی، ضعف و بی‌حوصلگی، سوء هاضمه، نفخ و یبوست کمک کند.

علاوه بر این، کنجد خواص دیگری نیز دارد که برای سلامتی مفید هستند

خواص کنجد برای سلامتی

کنجد، دانه‌ای کوچک با خواصی شگفت‌انگیز، می‌تواند در بهبود و ارتقای سلامتی شما نقش موثری داشته باشد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین خواص کنجد برای سلامتی اشاره می‌کنیم:

1. تقویت سلامت قلب و عروق: کنجد حاوی مقادیر قابل توجهی منیزیم است که به تنظیم فشار خون و ضربان قلب کمک می‌کند.  چربی‌های سالم موجود در کنجد، مانند اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه، سطح کلسترول بد (LDL) را کاهش و کلسترول خوب (HDL) را افزایش می‌دهند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در کنجد، مانند لیگنان‌ها و سسامول، از عروق خونی در برابر آسیب محافظت می‌کنند و خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش می‌دهند.

2. پیشگیری از سرطان:  آنتی‌اکسیدان‌های موجود در کنجد، مانند لیگنان‌ها و سسامول، با رادیکال‌های آزاد مبارزه می‌کنند و از سلول‌ها در برابر آسیب DNA محافظت می‌کنند. * برخی مطالعات نشان داده‌اند که کنجد ممکن است خطر ابتلا به برخی از انواع سرطان، مانند سرطان روده بزرگ، پروستات و سینه را کاهش دهد.

3. بهبود سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها: کنجد منبع خوبی از کلسیم و منیزیم است که برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری هستند.  این مواد معدنی به افزایش تراکم استخوانی و پیشگیری از پوکی استخوان کمک می‌کنند.کنجد همچنین حاوی فسفر است که برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها نیز مهم است.

4. تقویت سیستم ایمنی بدن: کنجد منبع خوبی از ویتامین E و سلنیوم است که آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند و به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کنند.  این مواد مغذی به مبارزه با عفونت‌ها و بیماری‌ها کمک می‌کنند.  کنجد همچنین حاوی مس است که برای عملکرد سیستم ایمنی بدن ضروری است..

5. حفظ سلامت پوست و مو: 

ویتامین E موجود در کنجد به حفظ سلامت پوست و مو کمک می‌کند.  این ویتامین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، از سلول‌های پوست و مو در برابر آسیب محافظت می‌کند.  کنجد همچنین حاوی اسیدهای چرب ضروری است که برای مرطوب نگه داشتن پوست و مو ضروری هستند.

6. فواید کنجد برای دستگاه گوارش: کنجد منبع خوبی از فیبر است که به هضم غذا و تنظیم حرکات روده کمک می‌کند. .فیبر موجود در کنجد همچنین می‌تواند به کاهش یبوست و نفخ کمک کند.  کنجد همچنین حاوی پری‌بیوتیک‌ها است که برای سلامت روده و تقویت باکتری‌های مفید روده ضروری هستند.

7. خواص ضد التهابی:  آنتی‌اکسیدان‌های موجود در کنجد، مانند لیگنان‌ها و سسامول، دارای خواص ضد التهابی هستند. این مواد می‌توانند به کاهش التهاب در بدن و تسکین درد و تورم ناشی از بیماری‌های التهابی مانند آرتریت کمک کنند.

8. تنظیم قند خون:  فیبر موجود در کنجد می‌تواند به تنظیم قند خون کمک کند. 

فیبر سرعت جذب قند در خون را کاهش می‌دهد و به جلوگیری از افزایش ناگهانی قند خون بعد از غذا کمک می‌کند. 

کنجد همچنین حاوی منیزیم است که به تنظیم قند خون و بهبود عملکرد انسولین کمک می‌کند.

9. منبع انرژی:  کنجد منبع خوبی از کالری و چربی‌های سالم است که می‌تواند به تامین انرژی بدن کمک کند.  کنجد همچنین حاوی پروتئین است که به حفظ توده عضلانی و احساس سیری کمک می‌کند.  کنجد می‌تواند به عنوان یک میان وعده سالم و مغذی مصرف شود و به شما در طول روز انرژی بدهد.

مصرف کنجد: کنجد را می‌توان به روش‌های مختلفی در رژیم غذایی خود جای داد. در ادامه به برخی از این روش‌ها اشاره می‌کنیم:

روش‌های مختلف مصرف کنجد: 

کنجد خام: می‌توانید کنجد را به صورت خام به عنوان میان وعده مصرف کنید یا به غذاهای خود اضافه کنید.

کنجد بو داده: کنجد بو داده طعمی قوی‌تر و عطری دلچسب‌تر دارد. می‌توانید کنجد را در خانه بو دهید یا کنجد بو داده آماده از فروشگاه‌ها خریداری کنید.

ارده کنجد: ارده کنجد را می‌توان در تهیه انواع غذاها، مانند حمص،  و سس کنجد استفاده کرد. 

روغن کنجد: روغن کنجد را می‌توان برای پخت و پز، سرخ کردن یا به عنوان چاشنی سالاد استفاده کرد. 

شیره کنجد: شیره کنجد یک شیرین‌کننده طبیعی و مغذی است که می‌توان از آن در تهیه انواع دسر و نوشیدنی استفاده کرد.

آرد کنجد: آرد کنجد را می‌توان در تهیه نان، کیک و شیرینی استفاده کرد.

کیک کنجدی: این کیک مرطوب و خوش طعم را می‌توانید با آرد کنجد، روغن کنجد، تخم مرغ، شکر و وانیل تهیه کنید.

نکاتی برای مصرف کنجد: 

کنجد را در جای خشک و خنک نگهداری کنید.  کنجد بو داده را در ظرف دربسته نگهداری کنید تا عطر و طعم آن حفظ شود.  از کنجد آسیاب شده تازه استفاده کنید، زیرا طعم آن به مرور زمان تغییر می‌کند.  روغن کنجد را در یخچال نگهداری کنید تا از فاسد شدن آن جلوگیری کنید.  هنگام پخت و پز با روغن کنجد، مراقب باشید که زیاد داغ نشود، زیرا طعم آن تلخ می‌شود.

ارده کنجد:

خواص، فواید و طرز تهیه ارده کنجد

، که به نام طحینه نیز شناخته می‌شود، ماده‌ای خمیری و خوشمزه است که از دانه‌های کنجد بو داده و آسیاب شده تهیه می‌شود. این ماده مغذی و پرخاصیت، جایگاه ویژه‌ای در آشپزی ایرانی و خاورمیانه‌ای دارد و در تهیه انواع غذاها، سس‌ها و دسرها استفاده می‌شود. ### خواص و فواید ارده کنجد: ارده کنجد به دلیل دارا بودن مقادیر قابل توجهی از ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها، فواید بسیاری برای سلامتی دارد. برخی از مهم‌ترین خواص و فواید ارده کنجد عبارتند از:

تقویت سلامت قلب و عروق: ارده کنجد منبع خوبی از اسیدهای چرب غیراشباع چندگانه، منیزیم و فیبر است که به کاهش کلسترول بد (LDL)، تنظیم فشار خون و پیشگیری از بیماری‌های قلبی عروقی کمک می‌کند. 

تقویت سیستم ایمنی بدن: ارده کنجد سرشار از ویتامین E و سلنیوم است که آنتی‌اکسیدان‌های قوی هستند و به تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کنند.

بهبود سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها: ارده کنجد منبع خوبی از کلسیم و فسفر است که برای سلامت استخوان‌ها و دندان‌ها ضروری هستند.

حفظ سلامت پوست و مو: ویتامین E موجود در ارده کنجد به حفظ سلامت پوست و مو کمک می‌کند. این ویتامین به عنوان یک آنتی‌اکسیدان قوی، از سلول‌های پوست و مو در برابر آسیب محافظت می‌کند.

کاهش قند خون: فیبر موجود در ارده کنجد می‌تواند به تنظیم قند خون و پیشگیری از دیابت نوع 2 کمک کند. 

منبع انرژی: ارده کنجد منبع خوبی از کالری و چربی‌های سالم است که می‌تواند به تامین انرژی بدن کمک کند. 

ضد التهاب: آنتی‌اکسیدان‌های موجود در ارده کنجد، مانند لیگنان‌ها و سسامول، دارای خواص ضد التهابی هستند و می‌توانند به کاهش التهاب در بدن و تسکین درد و تورم ناشی از بیماری‌های التهابی مانند آرتریت کمک کنند. 

ملین: فیبر موجود در ارده کنجد به هضم غذا و تنظیم حرکات روده کمک می‌کند و می‌تواند به رفع یبوست کمک کند.

تقویت حافظه: ارده کنجد منبع خوبی از ویتامین B6 است که برای عملکرد مغز و تقویت حافظه ضروری است. 

طرز تهیه ارده کنجد: تهیه ارده کنجد در خانه بسیار آسان است و برای این کار به مواد و تجهیزات ساده‌ای نیاز دارید.

مواد لازم: 

• کنجد سفید یا سیاه: 2 پیمانه 
• روغن کنجد: 1 تا 2 قاشق غذاخوری (اختیاری)

تجهیزات: 

• تابه 
• آسیاب برقی 
• قاشق یا کفگیر
• ظرف دربسته

مراحل تهیه: 1. کنجدها را در تابه بریزید و روی حرارت ملایم تفت دهید تا به رنگ طلایی و عطرآگین شوند. مراقب باشید که کنجدها نسوزند. 2. کنجدهای تفت داده شده را از تابه خارج کرده و بگذارید خنک شوند. 3. کنجدهای خنک شده را در آسیاب برقی بریزید و به خوبی آسیاب کنید تا به صورت خمیری نرم و روان درآیند. 4. در صورت تمایل، 1 تا 2 قاشق غذاخوری روغن کنجد به ارده اضافه کنید و دوباره مخلوط کنید. 5. ارده آماده شده را در ظرف دربسته بریزید و در یخچال نگهداری کنید. 

ارده کنجد یک ماده مغذی و پرخاصیت است که به راحتی می‌توانید در خانه تهیه کنید. این ماده خوشمزه را می‌توانید به عنوان صبحانه، میان وعده میل کنید.